De onschadelijke Aeromonas-bacterie is een belangrijke indicator voor de biologische stabiliteit: te veel toename van Aeromonas in het leidingnet is een indicatie dat schadelijke micro-organismen makkelijker zouden kunnen groeien. Evides deed binnen Novie-BioS uitgebreid onderzoek naar maatregelen om de groei van Aeromonas te remmen en daarmee de biologische stabiliteit van het drinkwater te verbeteren.

“In veel landen wordt om bacteriën te doden in het zuiveringsproces chloor toegevoegd aan het water. In Nederland doen we dat sinds 2004 niet meer en dat betekent dat je nauwgezet moet blijven onderzoeken of het water voldoende biologisch stabiel is, niet alleen direct na de zuivering, maar ook verder in ons distributienetwerk. De Aeromonas-bacterie is een indicator voor biologische stabiliteit. Zelf is de bacterie volledig onschadelijk, maar te grote toename van Aeromonas is een indicator dat ook andere bacteriën zich makkelijk zouden kunnen ontwikkelen. Daarom is Aeromonas wettelijk genormeerd. Bijna het hele jaar blijven we onder die wettelijke norm, maar op enkele plekken zien we in de zomer toch overschrijdingen”, zegt Andries van Eckeveld, projectleider van het onderzoeks­project. Juist in de zomerperiode loopt de temperatuur van het water op waardoor bacteriën, waaronder Aeromonas, makkelijker kunnen groeien. Door klimaat­verandering en warmteontwikkeling in de ondergrond door de aanleg van energie­systemen bestaat het risico dat dit vaker gaat gebeuren in de komende jaren.

Binnen het onderzoeksproject heeft Evides onderzocht hoe de Aeromonas-toename tot stand komt en welke maatregelen nodig zijn om dit tegen te gaan. “We hebben ontdekt dat de hoeveelheid voedings­stoffen die na de zuivering nog in het water zit voor een belangrijk deel de toename van Aeromonas bepaalt. Om dat tegen te gaan onderzoeken we onder andere een mogelijke extra zuiveringsstap: ultrafiltratie. Dit is een membraamfiltratie­techniek waardoor de voedingsstoffen (met name biopolymeren) uit het water worden verwijderd. Met een volwaardige proefinstallatie in de Hoeksche Waard passen we deze techniek sinds 2018 toe. In het achterliggende distributiegebied zien we de Aeromonas-aantallen inmiddels langzaam dalen.”

Naast het aanpassen van de zuivering heeft Evides ook meerdere maatregelen getest om het leidingnet te reinigen. Van Eckeveld: “De meest toegepaste methode om dat te doen is waterspuien. Met hoge snelheid jaag je dan water door de leidingen om vervuiling te verwijderen. Het lastige daarvan is dat de aangroei als het ware vastplakt aan de binnenkant van de leiding en daarom bij het spuien niet altijd loskomt. Daarom hebben we een beetje CO₂aan het water toegevoegd tijdens de reiniging. Zo worden hogere organismen verdoofd en laten ze makkelijker los. Daarnaast hebben we gereinigd door middel van ijsproppen. Met dat ijs ‘schuur’ je de binnenkant van de leidingwand schoon. Een enorme operatie, want dat ijs werd in Engeland gemaakt en in vrachtwagens hiernaartoe gebracht. ’s Nachts hebben we de ijsproppen in het leidingnetwerk gebracht zodat klanten er geen last van hadden. Ons onderzoek heeft laten zien dat voor het effectief terug­dringen van de Aeromonas-bacterie een verdergaande verwijdering van voedings­stoffen in de zuivering van belang is, maar dat ook de historische vervuiling van het leidingnet een grote rol speelt. Het schoonhouden van het leidingnet blijft daarom belangrijk.”

De resultaten uit het onderzoek worden door Evides direct in de praktijk gebracht bij het vernieuwen van zuiveringslocaties. Dat gebeurt onder andere in Dordrecht, waar de komende jaren een nieuwe zuiverings­locatie wordt gebouwd. In 2027 moet de vernieuwde locatie in gebruik worden genomen en één van de eisen is dat deze biologisch stabiel drinkwater levert. Hiervoor is de kennis die in het onderzoeks­project Novie-BioS is opgedaan van cruciaal belang. Volgens Van Eckeveld is dat nog maar de eerste stap. “Uiteindelijk zorgt ons onderzoek ervoor dat we als Evides beter weten hoe we biologisch stabiel drinkwater kunnen produceren en leveren aan de klant. Dit onderzoek wordt voortgezet in het nieuwe vierjarige onderzoeks­programma Onward, waarbij de nadruk ligt op validatie van maatregelen en verbreding naar o.a. grondwater­gebieden en het in kaart brengen van temperatuur­effecten. Uiteindelijk is het realiseren van biologisch stabiel drinkwater een proces van de lange adem, maar de toolbox waarmee we dat voor elkaar kunnen krijgen is inmiddels goed in beeld en met de vernieuwing van de zuivering in Dordrecht zetten we een belangrijke stap naar drinkwater met een nog betere biologische stabiliteit.”