Elk jaar worden wereldwijd nog miljoenen mensen ziek door vervuild drinkwater of slechte hygiëne. Samen met Vitens staat Evides aan de wieg van VEI (Vitens Evides International). Inmiddels zijn ook het Limburgse WML, Waterbedrijf Groningen, Brabant Water en het waterlaboratorium WLN aangesloten. Met projecten die gemiddeld vier jaar duren, tillen de medewerkers van deze organisaties – samen met lokale drinkwaterbedrijven in ontwikkelingslanden – de prestaties daar naar een hoger niveau.

‘Met onze kennis en ervaring kunnen we een groot verschil maken in de wereld’, zegt Harm van Donk. Inmiddels werkt hij tien jaar voor Evides en hij reisde diverse keren naar ontwikkelingslanden om voor korte of langere tijd mee te werken aan de missies van VEI. Onder andere in Malawi, een van de armste landen ter wereld.

Een belangrijk onderdeel van VEI-projecten in Malawi en veel andere ontwikkelingslanden is het terugdringen van non revenue water (NRW), ofwel waterlevering waar geen inkomsten tegenover staan. In Nederland is dit zogeheten ‘water zonder opbrengst’ beperkt, in ontwikkelingslanden kan dit oplopen tot meer dan 50% van het totale volume dat de drinkwaterproductielocatie verlaat. ‘We onderscheiden daarin technisch verlies en commercieel verlies. Technisch verlies betekent dat het water de klant niet bereikt, bijvoorbeeld door kapotte leidingen of overstromende reservoirs. Bij commercieel verlies klopt de rekening niet, bijvoorbeeld doordat mensen illegaal water aftappen, er geen watermeters zijn of watermeters niet werken. Daar verliest het waterbedrijf geld op, want de watermeter is je kassa.’

Van Donk: ‘Mijn opdracht was om in de hoofdstad van Malawi het wijkmonteurprincipe in te voeren. Monteurs gingen daar ’s ochtends naar hun klus en constateerden pas ter plekke dat ze niet de juiste onderdelen in hun bus hadden om de reparatie uit te voeren. Vervolgens moesten ze terug naar kantoor. Pas na het invullen van meerdere formulieren en het ontvangen van een aantal handtekeningen konden ze dan in het magazijn de onderdelen ophalen. Op die manier was hun werkdag gevuld zonder resultaten te boeken. In Nederland hebben de wijkmonteurs onderdelen in de bus en dragen ze zelf verantwoordelijkheid voor het onderhoud in hun wijk. Maar medewerkers op de werkvloer verantwoordelijkheid geven zit in Malawi niet in de cultuur. Met een pilot hebben we hen kunnen overtuigen om hun werkwijze aan te passen. Dat lukte nog niet tijdens de periode dat ik daar zat, maar erna hebben ze het principe van de wijkmonteur ook daar geïntroduceerd.’

Een ander VEI-project waar Van Donk als projectleider aan mee werkte, vond plaats in de hoofdstad van Rwanda: Kigali. Ook daar is de toegang tot water voor de bevolking onzeker; er vinden veel storingen plaats met als gevolg dat mensen vaak lange tijd zonder water zitten. Binnen twee jaar tijd wist hij het lekverlies in enkele wijken terug te brengen van 42% naar 20%. ‘Ons doel is niet alleen om de situatie ter plekke te verbeteren, maar ook om medewerkers van lokale waterbedrijven te scholen zodat ze het waternet kunnen beheren en onderhouden als wij het land weer verlaten. Daarom hebben we ongeveer 1.000 medewerkers van private waterbedrijven getraind om NRW te beperken.’

Binnen dit VEI-project werkte Van Donk mee aan een concreet hulpverleningsproject – betaald met geld van de Stichting Water for Life. In de arme buitenwijken van Kigali lagen geen waterleidingen waardoor ongeveer 17.000 mensen geen toegang hadden tot schoon drinkwater, soms kilometers moesten afleggen om water te halen of water dronken uit onbetrouwbare bronnen. ‘We hebben daar 50 kilometer waterleidingnet aangelegd en 26 tappunten geïnstalleerd. Ik vond het mooi om te zien welke positieve impact dat heeft op de bewoners. Van de een op de andere dag konden ze voor een redelijk bedrag schoon drinkwater kopen.’ Sinds juni 2019 werken twee VEI-collega’s aan een vervolgproject van VEI in Rwanda.