“Het huidige watersysteem loopt tegen de grenzen aan,” schrijven de waterschappen en drinkwaterbedrijven in hun manifest. We moeten in de toekomst zorgvuldiger omgaan met water, de kwaliteit beschermen, het beter vasthouden en beheren. Dat is geen gelopen race.

Peter van der Velden, voorzitter van Vewin, de vereniging van drinkwaterbedrijven: “De drinkwaterbronnen, zowel grond- als oppervlaktewater, staan kwalitatief en kwantitatief steeds verder onder druk door de optelsom van verontreinigingen. Daarom doen we een appel op de politiek om voldoende reserves voor de toekomstige drinkwatervoorziening aan te wijzen, bronnen beter te beschermen en het voortouw te nemen bij de noodzakelijke watertransitie. Anders zadelen we toekomstige generaties op met een minder zekere levering van betrouwbaar drinkwater.”

Nederland staat bekend als Kampioen Water Afvoeren, maar moet volgens de opstellers van het manifest de omslag maken naar Kampioen Water Vasthouden. Dat is noodzakelijk omdat er, als gevolg van klimaatverandering en toenemende droogte, een mismatch dreigt te ontstaan tussen de beschikbaarheid van water en het watergebruik. Daarnaast zorgt de droogte ervoor dat de kwaliteit van, met name grondwaterbronnen, onder druk komt te staan door medicijnresten, pesticiden en andere verontreinigingen. De kwaliteitsdoelen in de Europese Kaderrichtlijn Water worden op veel plekken niet gehaald.

Om de waterbalans te herstellen en de waterkwaliteit te beschermen, moeten er scherpe keuzes gemaakt worden, ondergronds en bovengronds. In de komende 30 jaar moeten er tienduizenden woningen bijgebouwd worden en werken overheden hard aan de energietransitie. Dat kan niet overal. “Stel als overheden ook gezamenlijk een landelijk regiekader op voor een geordende ondergrond, gericht op behoud en herstel van de grondwater­voorraad en gekoppeld aan het gebruik van de bovengrond. Overheden moeten verbetering van de waterkwaliteit van grond- en oppervlaktewater en de kwaliteit van bronnen voor drinkwater prioriteit geven in hun water- en omgevingsplannen om de doelen van de Kaderrichtlijn Water te kunnen halen. Vervuiling voorkómen moet de basis zijn voor iedereen,” aldus de drinkwaterbedrijven en waterschappen.

In het manifest roepen drinkwaterbedrijven en waterschappen niet alleen op tot verandering. Ze schetsen een wenkend perspectief dat in 2050 werkelijkheid kan worden als de politiek werk maakt van de watertransitie. Een scenario waarin de waterhuishouding weer robuust en kilmaatbestendig is: ”Het grond- en oppervlaktewater­systeem kan de grotere weersextremen opvangen door maximaal gebruik te maken van de dempende sponswerking van de bodem/ondergrond en de natuurlijke hoogteverschillen voor het vasthouden van water. De grond- en oppervlaktewatergebruikers hebben zich in 30 jaar getransformeerd en optimaal aangepast aan deze gebiedseigenschappen.”

Drinkwaterbedrijven en waterschappen benadrukken dat een nieuw kabinet dit niet op de lange baan kan schuiven. We moeten het watersysteem nu fundamenteel aanpakken om straks erger te voorkomen. “De watertransitie die wij beogen dient daarom een heldere weerslag te krijgen in het Regeerakkoord van 2021.”